Meme Kanseri ve Risk Faktörleri
Meme kanseri, kadınlarda görülen kanser tipleri arasında birinci sırada yer almaktadır ve hayat boyu her 8 kadından birinin kansere yakalanma riski vardır. Meme dokusunun herhangi bir yerinden kaynaklanabilir. En sık görülen tipi; meme kanallarından kaynaklanan “duktal” kanser denen kanserlerdir. Süt üreten bezlerden köken alan “lobüler” kanserler de sık görülür. Ayrıca diğer dokulardan kaynaklanan daha nadir tipleri de vardır. Meme kanseri oluşumunda genetik değişiklikler çok önemlidir. Genetik yapıda çeşitli faktörlerin ve normal yaşlanmanın etkisiyle ortaya çıkan bozukluklar kansere neden olur. Meme kanserlerinin sanıldığının aksine sadece %10-15’lik bir kısmı ailesel ve %5-10’luk kısmıda herediter (kanıtlanmış kalıtımsal) geçişlidir. Yani meme kanserlerinin kabaca %80’i sporadik olarak, yani hiçbir akrabasında meme kanseri olmayan kadınlarda ortaya çıkmaktadır.
Kadın cinsiyet ve yaşlanma meme kanseri için en önemli risk faktörleridir. Diğer bilinen risk faktörleri ise şöyle sıralanabilir:
- İlk doğum yaşı: 30 yaşından sonra ilk doğumunu yapanlarda
- İlk adetini erken yaşlarda görenler, yaşam boyu daha uzun süre östrojen hormonuna maruz kalacaklarından dolayı risk artmaktadır.
- Menopoz yaşı: Menopoz bilindiği gibi kadının âdetten kesildiği, doğurganlığının sona erdiği dönemdir. İleri yaşta (>55 yaş) menopoza girme meme kanseri riskini arttırmaktadır. Burada da etken uzun süre östrojen hormonuna maruz kalmadır.
- Emzirme: En az bir yıl süreyle emzirmenin koruyucu etkisinin olduğunu gösteren verilerin yanı sıra herhangi bir etkisinin olmadığını iddia eden çalışmalar da mevcuttur.
- Doğum kontrol hapları: Doğum kontrol haplarının uzun süre kullanımı meme kanseri gelişim riskini arttırmaktadır. 10 yıldan daha uzun süre kullanımlarda ve özellikle genç yaşta (20 yaş öncesinde) kullanmaya başlamakla meme kanseri, kalp krizi ve inme riski artmaktadır.
- Menopoz sonrası hormon tedavisi: Bu tür ilaçlar genellikle menopoza bağlı şikâyetlerin ortadan kaldırılması veya azaltılması amacıyla kullanılırlar. Bu ilaçlar vücudun üretimini kestiği östrojen ve progesteron hormonlarını içermektedir. Bu ilaçları 5 yıl ve daha uzun süre kullanan menopoz sonrası dönem kadınlarda meme kanseri ve rahim kanseri riski artar.
- Beslenme: Menopoz sonrası dönemde yağ oranı yüksek gıdalarla beslenme ile meme kanseri gelişimi arasında ilişki mevcuttur. Ayrıca obez bireylerde meme, rahim ve kalın barsak kanserleri daha sık görülmektedir. Aksi olarak sebze ağırlıklı beslenmenin ise koruyucu etkisi vardır.
- Alkol: Günde 1 bardaktan (1 bira, 1 bardak şarap) daha fazla alkol tüketimi kadınlarda östrojen hormonu düzeylerini arttırdığı için kanser gelişim riskini arttırabilir.
- Ailede meme kanseri öyküsü olması:Annesinde, anne tarafından akrabalarında, teyzesinde ve/veya kız kardeşinde meme kanseri olan kadınlarda meme kanseri gelişmesi riski normal toplumdan daha fazladır